Nghè Nguyệt Viên là một di tích lịch sử – văn hóa – kiến trúc nghệ thuật độc đáo của làng cổ Nguyệt Viên, nay thuộc xã Hoằng Quang, thành phố Thanh Hóa. Được xây dựng từ năm 1593 và đã trải qua hơn 400 năm lịch sử, Nghè Nguyệt Viên là nơi thờ cúng Thành hoàng làng – công chúa Mai Hoa cùng 18 vị tiến sĩ làng khoa bảng.
Nghè Nguyệt Viên có kiến trúc độc đáo, cổ kính với những họa tiết chạm khắc tinh xảo trên các cột gỗ lim, vì kèo, mái ngói… Đặc biệt, công trình còn lưu giữ rất nhiều hiện vật quý như đôi sấu đá, tượng thờ, bia đá… có giá trị lịch sử và nghệ thuật cao. Hàng năm, lễ hội truyền thống của làng Nguyệt Viên được tổ chức long trọng tại đây vào ngày 10/2 âm lịch. Năm 1996, Nghè Nguyệt Viên đã được xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp tỉnh, thu hút đông đảo du khách thập phương về chiêm ngưỡng và tìm hiểu giá trị lịch sử – văn hóa độc đáo.
Lịch sử hình thành và xây dựng của nghè Nguyệt Viên
Theo các ghi chép, nghè Nguyệt Viên được khởi dựng vào cuối thế kỷ 16, cụ thể là năm Quý Tỵ, niên hiệu Quang Hưng thứ 16 (1593), dưới triều đại vua Lê Thế Tông. Xây dựng Nghè Nguyệt Viên gắn liền với câu chuyện truyền thuyết dân gian về tình yêu của công chúa Mai Hoa dành cho ông Nghè Đờn:
Trải qua hơn 4 thế kỷ, Nghè Nguyệt Viên đã trải qua một số đợt trùng tu, tôn tạo chính là vào các năm:
- Năm Đinh Hợi, niên hiệu Minh Mệnh thứ 8 (1827).
- Năm Bính Thân, niên hiệu Thành Thái thứ 9 (1896).
- Gần đây nhất là đợt trùng tu năm 2008.
Nhờ sự chăm sóc, tu bổ qua nhiều thời kỳ, cho đến ngày nay kiến trúc cổ kính độc đáo của Nghè Nguyệt Viên vẫn được bảo tồn tốt, là niềm tự hào của làng Nguyệt Viên nói riêng và văn hóa Việt Nam nói chung.
Vẻ đẹp kiến trúc của nghè Nguyệt Viên
Nghè Nguyệt Viên sở hữu vẻ đẹp kiến trúc độc đáo, cổ kính sau hơn 400 năm tồn tại. Công trình này thể hiện rõ nét bản sắc và trình độ thẩm mỹ tinh tế của người thợ xưa.
Kiến trúc Nghè Nguyệt Viên mang dáng dấp chữ Đinh, với không gian hình vuông, mái cong, tạo cảm giác cân đối, vững chãi. Các cột gỗ to, nặng, được dựng đứng trên những phiến đá tảng lớn. Các cột này được chạm trổ tinh xảo, với họa tiết chủ yếu là rồng, phượng, lân – thể hiện sự tôn kính các linh vật trong tín ngưỡng dân gian.
Ở đầu các xà ngang, dư, bẩy được chạm khắc hình đầu rồng và phượng. Những hình tượng này cũng xuất hiện ở các khoảng trống của kết cấu nhà, với nhiều kiểu dáng khác nhau, tạo sự sống động và thẩm mỹ cao cho toàn bộ công trình. Trên tấm đại tự ở vị trí trang trọng nhất cũng được chạm hình rồng mây nổi bật.
Cùng với đó, các hoa văn trang trí cũng rất tinh xảo và đa dạng như cánh hoa sen, cành liễu, nụ hoa… phủ khắp công trình, tạo nên vẻ đẹp tráng lệ cho ngôi nghè cổ này. Những nét chạm tinh tế ấy đã tô điểm thêm vẻ đẹp cổ kính và thiêng liêng cho ngôi di tích có giá trị về mặt lịch sử, tâm linh.
Hình ảnh Vẻ đẹp kiến trúc của nghè Nguyệt Viên Thanh Hóa:
Giá trị văn hóa – lịch sử của Nghè Nguyệt Viên
Nghè Nguyệt Viên là ngôi nghè cổ có giá trị lịch sử – văn hóa rất lớn, được thể hiện ở các phương diện chủ yếu sau:
- Là di tích lâu đời, độc đáo về mặt kiến trúc: Nghè Nguyệt Viên được xây dựng từ cuối thế kỷ 16, mang phong cách kiến trúc thời Lê sơ, với những nét chạm khắc tinh xảo, công phu. Đây là công trình có giá trị nghệ thuật cao, ghi dấu ấn cho trình độ kiến trúc, thẩm mỹ của cha ông xưa.
- Lưu giữ nhiều hiện vật quý: Bên trong Nghè Nguyệt Viên còn lưu giữ nhiều hiện vật quý như: đôi sấu đá thời Mạc, tượng thờ thời Nguyễn, bài vị và bia đá thời Lê… Đây là những di vật có giá trị văn hóa – lịch sử không chỉ của làng Nguyệt Viên mà còn của cả vùng đất Thanh Hóa.
- Lưu giữ truyền thuyết độc đáo: Gắn liền với Nghè Nguyệt Viên là truyền thuyết ly kỳ về tình yêu đơn phương của công chúa Mai Hoa – người được thờ làm Thành hoàng làng. Đây là một nét văn hóa độc đáo, thể hiện đời sống tâm linh cộng đồng cư dân nơi đây.
Như vậy, với giá trị về kiến trúc, lịch sử và bản sắc văn hóa dân gian, Nghè Nguyệt Viên chính là một di sản vô giá cần được bảo tồn và phát huy. Đây sẽ là nguồn tư liệu quan trọng cho công cuộc nghiên cứu, giảng dạy về lịch sử, văn hóa Việt Nam.
Đăng lần đầu: December 1, 2023 @ 9:14 am
Discussion about this post