Đền thờ Mai An Tiêm, nằm bên sườn núi tại xã Nga Phú, huyện Nga Sơn, Thanh Hóa, là một ngôi đền đơn sơ nhưng chứa đựng cả một huyền thoại đẹp, lưu truyền qua hàng đời. Đền Mai Am Tiên nằm trên một ngọn đồi thấp với phong cảnh thiên nhiên hữu tình, cách trung tâm huyện Nga Sơn 5km về hướng Đông Bắc. Đây là một di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu, là niềm tự hào của người dân Nga Sơn nói riêng và xứ Thanh nói chung.
Tổng quan về Đền thờ Mai An Tiêm
Đền thờ Mai An Tiêm là một di tích lịch sử văn hóa tiêu biểu của vùng đất Nga Sơn, Thanh Hóa. Đền thờ được xây dựng nhằm tôn vinh công đức và tưởng nhớ đến Mai An Tiêm – một nhân vật lịch sử có công khai phá vùng đất hoang vu này. Đền thờ Mai An Tiêm không chỉ là một công trình kiến trúc độc đáo mà còn là biểu tượng văn hóa, tâm linh quan trọng của người dân nơi đây.
Về vị trí địa lý, Đền thờ Mai An Tiêm thuộc địa phận xã Nga Phú, huyện Nga Sơn, tỉnh Thanh Hóa. Đền nằm cách trung tâm huyện Nga Sơn khoảng 5km về phía Đông Bắc, dựa lưng vào phía Tây Nam của dãy núi Đồng Cổ, cạnh bên làng Nga An. Đền thờ được xây dựng trên một quả đồi thấp, phía trước là cánh đồng bát ngát, phía sau là rừng cây xanh tươi bao quanh. Vị trí này tạo cho đền một phong cảnh thiên nhiên hữu tình, trang nghiêm mà không kém phần hùng vĩ.
Kiến trúc chính của đền thờ Mai An Tiêm mang đậm nét kiến trúc truyền thống của người Việt, được xây dựng theo hình chữ Đinh với 9 gian, gồm 5 gian Tiền Bái và 4 gian Hậu Cung. Phía trước Tiền Bái là cổng Tam Quan kiểu chữ Đinh truyền thống, với 4 trụ cột lớn làm bằng gỗ lim có chạm khắc hoa văn tinh xảo. Mái Tam Quan có hình cong uy nghi, lợp ngói mũi hài màu xanh thẫm. Hai bên Tam Quan là tường gạch xây theo kiểu chân đế, mái lợp ngói âm dương.
Bước qua cổng Tam Quan là sân đền rộng rãi, sạch sẽ, có hệ thống thoát nước và lối đi lát gạch bông. Phía trước sân đền là tiền đường 5 gian, mái lợp ngói mũi hài, nền lát gạch Bát Tràng. Tiền Bái gồm 5 gian, được chia cách bằng 4 hàng cột gỗ lim, trên cột được chạm khắc hoa văn hoa lá tinh tế. Giữa tiền đường là khám thờ chính của đền, thờ tượng Mai An Tiêm cỡ lớn bằng đồng.
Ngoài ra, Đền thờ Mai An Tiêm còn có một số công trình phụ trợ như: nhà khách, nhà bếp, kho chứa đồ,…được xây dựng xung quanh khuôn viên đền. Các công trình này có quy mô nhỏ hơn, kiến trúc đơn giản, mái lợp ngói, tạo sự hài hòa với toàn bộ kiến trúc chính của đền.
Nhìn tổng thể, kiến trúc Đền thờ Mai An Tiêm thể hiện sự kết hợp tinh tế giữa nét cổ kính của kiến trúc truyền thống với vẻ đẹp thanh thoát, tinh tế trong từng chi tiết trang trí, chạm khắc. Đền toát lên vẻ đẹp trang nghiêm, thiêng liêng nhưng không kém phần thanh nhã đặc trưng của nghệ thuật kiến trúc thời Lê – Nguyễn.
Bên cạnh giá trị kiến trúc, Đền thờ Mai An Tiêm còn lưu giữ nhiều hiện vật, cổ vật quý, là những bằng chứng về lịch sử và văn hóa Việt Nam. Theo ghi chép, đền thờ hiện còn lưu giữ được 35 hiện vật, cổ vật như: tượng thờ, đồ thờ bằng gỗ, đồ thờ bằng đồng, khánh thờ, câu đối, hoành phi, các dụng cụ thờ cúng,… Nổi bật là tượng Mai An Tiêm bằng đồng (đúc năm 1471), tượng 2 vị tướng Lê Uyển, Lê Long Đĩnh và nhiều hoành phi, câu đối ghi lại các sự tích về Mai An Tiêm. Những hiện vật này có giá trị lịch sử, văn hóa lớn, góp phần minh chứng cho các truyền thuyết dân gian về Mai An Tiêm.
Ngoài ra, khuôn viên Đền thờ Mai An Tiêm còn có hệ thống cây xanh, cảnh quan được chăm sóc, bảo tồn tốt. Xung quanh đền có hồ nước, ao cá, vườn hoa, cây cảnh tạo môi trường thiên nhiên mát mẻ, trong lành. Đặc biệt, đền còn lưu giữ được một số cây đa, cây si có tuổi đời hàng trăm năm tuổi, là những chứng tích sống về lịch sử hình thành, phát triển của ngôi đền.
Truyền thuyết Mai An Tiêm và Sự tích quả dưa hấu
Theo truyền thuyết, Mai An Tiêm vốn là nô bộc trung thành và là người được Vua Hùng yêu mến. Nhờ tài năng và cần cù chịu khó, Mai An Tiêm được phong chức cao, lấy vợ và sống cuộc đời hạnh phúc. Tuy nhiên, vì ghen ghét, một số người đã vu cáo Mai An Tiêm là người vô ơn với Đức vua. Giận dữ, nhà vua đày Mai An Tiêm cùng gia đình ra một hòn đảo hoang vắng, không cho mang theo bất cứ tài sản gì.
Tại hòn đảo hoang vu khắc nghiệt ấy, Mai An Tiêm không hề nản chí mà vẫn lạc quan, cần cù lao động, tự tìm kiếm lương thực nuôi sống gia đình. Một hôm, khi đi dọc bãi biển, Mai An Tiêm phát hiện ra một loại quả lạ mà bầy quạ tranh nhau ăn. Ông đem về trồng và nhân giống thành công. Đó chính là giống dưa hấu ngọt mát mà ngày nay vẫn còn được trồng phổ biến ở quê hương ông.
Sau nhiều năm bị lưu đày, nhờ vào sự chăm chỉ và khôn ngoan, Mai An Tiêm đã biến đảo hoang thành nơi định cư lý tưởng, khiến nhiều người từ đất liền kéo đến sinh sống. Khi hay tin, Đức vua đã triệu Mai An Tiêm về, trả lại chức tước và phong thưởng. Từ đó, Mai An Tiêm trở thành biểu tượng sáng chói về ý chí và nghị lực vượt khó, về tinh thần yêu nước nồng nàn, đáng được người đời noi gương.
Lễ hội Đền Mai An Tiêm
Lễ hội Đền thờ Mai An Tiêm diễn ra vào các ngày 12-15/3 âm lịch hàng năm, nhằm tưởng nhớ công đức tiền nhân. Đây là lễ hội lớn của vùng đất Nga Sơn, thu hút hàng ngàn lượt người tham gia. Trong lễ hội có nhiều hoạt động long trọng như rước kiệu, làm lễ tế, động thổ, tổ chức hội chợ,… Đặc biệt, nghi thức rước kiệu và kéo co là hoạt động được du khách yêu thích nhất vì mang đậm bản sắc văn hóa truyền thống.
Ngày hội gồm nhiều tiết mục: Rước kiệu, dâng hương, lễ tế, tái hiện lại cuộc đời của Mai An Tiêm… Lễ hội Mai An Tiêm – một lễ hội văn hóa, lịch sử giàu truyền thống, tưởng nhớ công ơn của các bậc tiền bối đã có công gây dựng, gìn giữ và bảo vệ non sông đất nước. Lễ hội cũng là dịp để các thế hệ con cháu tri ân, đồng thời, tiếp nối truyền thống lịch sử vẻ vang của cha ông, tiếp tục phát huy truyền thống yêu nước, tinh thần đoàn kết toàn dân tộc…
Đến Nga Sơn, du khách không chỉ có khoảnh khắc hoài cổ về câu chuyện huyền sử một thời của dân tộc, mà còn có thể leo núi, vào Động Từ Thức, động Bạch Ái, Phù Chèo, Thần Phù, chùa Tiên, vườn Đào Tiên hay du thuyền trên hồ Đồng Vụa… Hay tham quan khu du lịch làng nghề truyền thống như: dệt chiếu, nghề mộc, mỹ nghệ, đan lát mây tre xuất khẩu… Nga Sơn còn nổi tiếng với các đặc sản văn hóa ẩm thực như gỏi cá nhệch, dê núi đá…
Với kiến trúc độc đáo, các giá trị lịch sử và văn hóa quý báu, Đền thờ Mai An Tiêm Thanh Hóa không chỉ là biểu tượng tâm linh mà còn là niềm tự hào về truyền thống của người dân xứ Thanh. Đây là một điểm đến văn hóa – tâm linh không thể bỏ qua khi ghé thăm Nga Sơn hay vùng đất Thanh Hóa.
Đăng lần đầu: November 19, 2023 @ 1:38 pm
Discussion about this post